HAVF ve RECA

http://sabrikontek.azbuz.com : (:) Tetecâfâ cunûbuhum anil medâcıi yed’ûne rabbehum havfen ve tamaan ve mimmâ razaknâhum yunfikûn. Allah-u Zülcelâl ayeti, kerimede şöyle buyuruyor: “O muttaki kimseler, (geceleri namaz kılmak ve istiğfar etmek için) yanlarını (tatlı) yataklarından kaldırırlar. RABLERİNE, AZABINDAN KORKARAK VE RAHMETİNİ UMARAK DUA EDERLER. Kendilerine verdiğimiz rızklardan da hayır yollarına infak ederler. " (es-Secde, 16) Bu sohbetimizde insanın ebedi saadeti için reçete hükmünde olan iki hasletten, havf ve reca’dan, yani korku ve ümitten bahsedelim inşallah. Havf ve recâ, kul itâat hâlini bırakıp benlik sevdâsına düşmesin diye nefsi bağlayan iki yulardır. (Ebû Bekr Vâsitî) Kuş için kanat neyse, mümin için de bunlar iki kanattır. Onlarsız uçulmaz. Bir mü'min "Cennete bir tek kişi girecek!" dense "Acaba ben miyim?"; "Cehenneme bir tek kişi girecek!" dense "Yoksa ben miyim?" hâlet-i ruhiyesinin içinde bulunmalıdır. Hadiste لاَ أَجْمَعُ عَلَى عَبْدِي خَوْفَيْنِ وَ أَمْنَيْنِ "Ben kuluma iki emniyeti birden vermem, iki korkuyu da birden vermem." buyruluyor. Hâlbuki biz gayet rahat ve lüks bir hayat yaşıyoruz? Havf(korku) ve recâ(ümit), Cenâb-ı Hakk'ın insana verdiği/vereceği iki büyük nimettir. Bu iki nimeti ölçülü bir şekilde kullanıp Allah'a ulaşmaya vesile edinmek bundan ayrı ve daha büyük bir nimettir. Sorudaki hadisin meal-i münifi şudur: "Ben kuluma iki emniyeti birden vermem, iki korkuyu da birden vermem." "Ben kuluma iki emniyeti birden bahşetmem. Bir insan dünyada keyif içinde, ahiret adına endişesiz ve kalbî hayatının yıkılmasından, letâifinin sarsılmasından ve duygularının ölüp gitmesinden, ruhî melekelerinin sönmesinden hiç endişe duymuyor ve korkusuz yaşıyorsa, o insan öbür âlemde korkusuz olamaz." Âhirette mücrimlerin (Kehf, 18/49) ve zalimlerin (Şûrâ, 42/22) korku içinde olacakları, Buna mukabil muhsinlerin (Bakara, 2/112), muttakilerin (A'râf, 7/35), muslihlerin (En'âm, 6/48), sâlihlerin (Ankebût, 29/9), şehitlerin (Âl-i İmrân, 3/170) ve îmânında, özünde, sözünde, fiil ve davranışlarında dosdoğru olanların (Ahkâf, 46/13-14; Fussilet, 41/30-31), İslâm'a uyanların (Bakara, 2/38), hasene sahiplerinin (Neml, 27/89), mallarını Allah yolunda harcayanların (Bakara, 2/262), namazlarını kılan ve zekâtlarını veren (Bakara, 2/277), Allah dostu (Yûnus, 10/62), mü'min, müslüman (Zuhruf, 39/68) ve saadet ehlinin (Enbiyâ, 21/101-103) korku ve üzüntü içinde olmayacakları bildirilmiştir. (İ.K.) Bunun gibi bir insan da dünyada korku içinde yaşıyor ve hep endişe içinde ise yani hem sözleri hem de hâliyle, "Aman yâ Rabbi! Senin inayetin olmazsa, imanımı koruyamam, Senin lütfun olmazsa letâifimi muhafaza edemem, Senin keremin olmazsa ben ayakta duramam, Senin sonsuz rahmetin, Rahmâniyet ve Rahîmiyetin olmazsa ben Cennet'e giremem, aslında Rahmeten li'l-âlemîn olan Habib'in olmasaydı ben yolumu da bulamazdım ve hep dalâlette kalırdım." Diyebiliyorsa, hep böyle korku içinde bulunup, sık sık kendini yokluyor, kontrol ediyor ve kendini yenileme imkânını buluyorsa, öbür âlemde –inşâallah– onun için korku olmayabilir. Bir insan endişesiz ve korkusuz, sadece dünya hayatını yaşamak için dünyaya gelmiş gibi davranıyor ve ara sıra dahi olsa ahiret endişesi onun duygularını sarmıyorsa işte o insan kendisinden endişe etmelidir. Hatta çok defa böyle bir şey olmasa bile, sırf rahat ve rehavet içinde bulunduğundan ötürü endişe edip hicap duymalıdır. Mesela, Fatiha Kur’an-ı Kerim’in fihristesi, hülasasıdır. Onda da havf ve reca dersi birlikte veriliyor. “Hamd”de medih ve sena hâkim. “Mâliki yevmiddin”, havf dersi verir. “İbadet” recaya, “istiane” havfa işaret ederler. “Sırat-ı müstakime hidayet talebi” recadır. “Mağdup ve dallinden olma korkusu” havftır. Fatiha’yı okuyan bir mü’minin ruhu, o hissetmese de, havf ve reca dalgaları arasında seyran eder. Konuya biraz daha açıklık getirmesi açısından bir misal arz edelim: Sahih rivayetlerde anlatıldığına göre, Ömer b. Abdülaziz'in sabahlara kadar إِذِ الْأَغْلَالُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَالسَّلَاسِلُ يُسْحَبُونَİzil aglâlu fî a’nâkıhim ves selâsil, yushabûn."O gün zincirler onların boynuna dolanmıştır."[1] âyetini tekrar ede ede yığılıp kaldığı olurdu. Ayrıca o, çok defa şu âyeti okuyup kendinden geçerdi: أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكُمْ فِي حَيَاتِكُمُ الدُّنْيَا Yani,"Siz dünya hayatında bütün yaptığınız iyiliklerin karşılığını gördünüz, mükâfatınızı aldınız, sanki dünya için gelmiş gibi her şeyinizi dünyada yiyip bitirdiniz ve ahirete bir şey bırakmadınız." Evet, sağlam kalbli bir mü'minin, böyle bir endişe taşıması gayet normaldir ve haddizatında bu korku derin bir düşünce neticesidir. Daha hayattayken Cennetle müjdelenen Hz. Ömer’e bu yönüyle baktığımızda, bu iki duyguyu birbirini yok etmeyecek derecede canlılık içerisinde tuttuğunu görürüz. Birisi caminin kapısından bakıp, “Biriniz hariç hepiniz Cennete gireceksiniz’ dese, o ben olurum diye titrerim. Biriniz hariç hepiniz Cehenneme gireceksiniz’ dese, o zaman da, ‘Yine o ben olabilirim’ diye ümit içerisinde olurum’ der. Onun hayatı boyunca olduğu gibi ölüm esnasında yaşadığı şu duygular da bunun en güzel örneklerinden biridir. Etrafındakilerin onun ağır durumunu görüp, “Eyvah, Ömer’i kaybediyoruz” diye feryat ettiklerinde o hep bu yüce duygular içerisindeydi. İçirdikleri üzüm şerbetini de, sütü de dışarı atmıştı. “Akşama varmaz ölür” diyorlardı. Herkesi bir ağlamadır tutmuştu. Hz. Ömer ise hastalığını düşünmüyor, ölümden endişe etmiyordu. Onu düşündüren, başka şeylerdi: “Ölmekten korkmuyorum. Yüzüme bir kapı açılacak kabir kapısı. Orada kim bilir başıma neler gelecek? Bir şeylerim olsaydı kapının arkasındaki o korkunç ve dehşetli durumdan kurtulmak için hepsini sarf ederdim. Mal sadaka için lâzım, hayır için lâzım.” Hz. Ömer, hayattayken Cennetle müjdelenen on Sahâbîden birisiydi. Fakat bu müjde onu hiçbir zaman gevşekliğe atmamıştı. Daimâ “Bir günah işlersem ne olur benim hâlim?” titizliğiyle hareket ediyordu. Bu sözler de aynı duyguların ifadesiydi. Etrafındakiler onu tesellîye çalışıyorlardı. İbni Abbas şöyle dedi: “Yâ Ömer, ben kesin olarak umuyor ve niyaz ediyorum ki, sen önüne açılacak kapının arkasındaki korkunç hallere uğramayacaksın.” Daha sonra İbni Abbas şunları ilâve etti: “Biz seni tam ve gerçek mânâsıyla mü’minlerin halifesi ve büyüğü olarak bildik, tanıdık. Sen kararlarını Allah’ın kitabının hükümleri çerçevesinde verdin. Resûlullahın sünnetini ihyâ ettin. Adalete değeri nisbetinde kıymet verdin. Bilerek tek bir zulümde bulunmadın. Mal dağıtımında da kıl kadar olsun adaletten ayrılmadın.” Bu sözler Hz. Ömer’i canlandırmıştı âdetâ. O ağır hastalığına rağmen yatağından doğruldu ve hayret içerisinde, “Sen benim böyle bir adam olduğuma Allah huzurunda da şâhitlikte bulunur musun?” diye sordu. Hz. Ali hemen İbni Abbas’ın omuzuna dokunarak, “Evet, de, durma!” dedi. O da, “Evet, bulunurum” cevabını verdi. Hz. Ömer rahatlamıştı. Âdeta bütün hastalığını unutmuş, sevincinden ağlamaya başlamış ve ellerini semâya kaldırarak şu duâyı yapmıştı: “Ya Rab! Bu şahitliği kabul buyur!” Allah-u Zülcelal bizleri affetsin inşallah. Amin.