ASRIN BÜYÜK BELASI: SİGARA!

Sigaranın zararları Tüketimi, özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde giderek artan, sigara illeti ile mücadele konusunda düzenlenen bir panelde konuşan Prof. Dr. Asaf Ataseven, bakın tütünü nasıl tarif ediyor: “Tütün, yapraklarında tanen, zamk, nişasta, reçine ve alkoloidler bulunan bir bitkidir.” “Bu alkoloidler içinde miktarı en fazla olan nikotin alkoloididir. Nikotin sulfat tuzları, tarımda böcek öldürücü olarak kullanılır. Nikotin zehirli bir madde olduğu için tıpta kullanılmamıştır ve bir ilaç değildir. 5-6 damla nikotin zerk edilen bir köpek derhal ölür. Gene bir paket sigaranın ihtiva ettiği nikotin bir insana zerk edilse, insanı öldürebilir. Günlük hayatta sigara aralıklarla içildiği ve zehirli maddelerin önemli bir kısmı ağızdan çıkan dumanla dışarı atıldığı için öldürmüyor.” Beyin tümörlerinin %99’u, Beyin kanamalarının %85’i, Akciğer kanserlerinin %’90’ı, Gırtlak kanserlerinin %’99’u sigara kaynaklıdır. Sigara içenlerde kırmızı küreciklerin oksijen taşıma kapasitesi 1/6 ilâ 1/3 oranında azalır. Sigara içenlerin vücuduna %15 ilâ %33 daha az oksijen girmektedir. Bu en önce beyin ve kalbin harabiyeti demektir. Tütün dumanında 4000 adet zararlı madde vardır. Sigara içen kadınlar, içmeyen kadınlardan 15 yaş fazla ihtiyarlamaktadır. Sigara içen annelerin çocukları, oksijen azlığı sebebiyle geri zekâlı olur. Tiryaki hanımların çocuklarında sakatlık ihtimali %’65 gibi ciddi bir çizgidedir. Sigara içen kadınlarda kısırlık 10 kat fazladır. Erken doğum ve düşüklerin %’80’inin sebebi sigaradır. Dünya ülkelerinde çıkan yangınların %70’inden sigara sorumludur. Sigaranın sebep olduğu ölümler, diğer uyuşturucularınkinden 13 kat fazladır. Sigara içenlerde ani ölüm, içmeyenlere oranla 10 kat fazladır. 45-50’nin altındaki erkeklerde koroner (kalp)’den ölenlerin %80’i sigara kaynaklıdır. Tütündeki radyoaktif, kurşun ve polonium, radyoaktif parçalar olarak hücreleri mahvetmektedir. Bacak damar tıkanıklıklarının %90’ı sigaradandır. Günde 1 paket sigara içenlerin vücudunda 20 yılda, 7 kg. is ve katran birikimi olmaktadır. Tütün dumanında binden fazla madde bulunmaktadır. Bunlar arasında insana zararlı olanların bir kısmı şunlardır: • Nikotin: Muhtemel alışkanlık oluşumuna yol açmaktadır. Sinir sistemini uyarıcı ve baskılayıcı etkileri, ayrıca kalp-damar sistemine zararlı tesirleri bulunmaktadır. • Kansorejen Maddeler: Tütün dumanındaki kimyasal maddelerin birçoğunun kanser yapıcı olduğu anlaşılmıştır. Bunlar arasında nitrozaminler, benziprenler, fenoller, hidrokarbonlar önemlidir. • İrritan (tahriş edici) Maddeler: Solunum yollarında daralmaya sebep olurlar. Solunum yollarının yabancı maddelerden, kirlerden, mikroplardan temizlenmesinde çok önemli rolü olan “titrek tüylü epitel tabakası”nın bozulmasına ve aşırı müküs ifrazatına sebep olurlar. • Karbonmonoksit: Tütün dumanında %1 ilâ %5 kadar bulunabilen bu madde, kanda karboksihemağlobin artışına yol açarak oksijenin taşınmasını aksatmaktadır. Buna bağlı olarak doku ve organların beslenmesi bozulur, kişinin iş kapasitesi azalır. Karbonmonoksit ayrıca, kandaki C vitamininin azalmasına yol açar. Salgın bir hastalık Tütün alışkanlığı dünyada görülen en yaygın alışkanlıktır. Dünya Sağlık Teşkilatı’nın yayınlarına göre, kişi başına en fazla tütün tüketen ülkelerin başında Türkiye gelmektedir. Sigaranın zararları geç anlaşılmış ve ondan sonra aleyhine kampanyalar başlatılmıştır. Ancak ekonomik ve politik nedenlerle, uzun yıllar, hükümetler yeterince ilgilenmediğinden istenen neticeler alınmamıştır. (Ancak, son yıllarda çıkarılan kanunlar ve yapılan düzenlemelerle, sigarayla mücadelede ciddi bir mesafe kat edilmeye başlanmış ve geniş halk kitleleri de bu mücadeleye destek vermektedir.) Dünya Sağlık Teşkilatı sigara içmeyi salgın bir hastalık (epidemi) olarak nitelemektedir. Teşkilatın bu değerlendirmesi, 30 yıllık bir sürede gerçekleştirilen 8 büyük araştırmanın sonuçlarına dayanmaktadır. Bu projelerde 2 milyona yakın insan ve 290 bin kadar ölüm vakası tetkik edilmiştir. Sigara içmek bir alışkanlık olmasının ötesinde bir kitle zehiridir. Sadece kendi zararıyla kalmaz, aynı zamanda daha zararlı alışkanlıklara da sürükler. Esrar gibi bir takım zararlı maddeleri muhafaza eder. Sigara içenlerde, alkol ve uyuşturucu kullanma eğilimi daha fazladır. Eroin ve diğer uyuşturucu alışkanlıkları, genelde sigara ile başlamaktadır. Bir tür kölelik! Sigara; irade zayıflaması, tembellik ve rehavete alıştırır. Biraz keyif verir, fakat bu keyfi kısa zamanda çok fazlasıyla götürür. Rûhî gerginlik ve sıkıntıyı azaltmak için bir anlık içilen sigara, zamanla rûhî bir alışkanlık ve davranış biçimi olmaya başlar. Kesildiği zamanlar sıkıntı artar, zihnî faaliyetler zayıflar, yorgunluk, bitkinlik, iştahsızlık, uykusuzluk, baş ağrısı belirtileri kendini göstermeye başlar. Bunlar sigara eksikliği belirtileridir ve artık kişi sigaraya bağımlı haline gelmiştir. İrade dışı bir şeye bağımlı olma hali, sigaranın yol açtığı zararların başında gelmektedir. Sigara, erken ölüm ve hastalıkların önlenebilir en önemli sebebini oluşturmaktadır. Bu alışkanlık milyonlarca kişinin hayatını kaybetmesine ve çok daha fazlasının sakat kalmasına yol açmaktadır. Sigara, büyük ölçüde vücudu etkilemekte ve pek çok hastalığa sebep olmaktadır. Bu hastalıklar arasında sigarayla ilişkisi net olarak belirlenmiş olanları şöyle sıralayabiliriz: • Kanser • Kalp-Damar Sistemi hastalıkları • Solunum Sistemi hastalıkları • Sindirim Sistemi hastalıkları Başı dumanlı gençlik Çabuk ulaşılabilir olması sebebiyle, gençler arasında sigara içmek oldukça yaygındır. Gelişmiş ülkelerde 12-17 yaş arasındaki her beş ergenden birinin sigara tiryakisi olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde ise bu oran daha yüksektir. Sigara kullanımı başlı başına zarardır. Gençler için ise adeta mayınlı bir tarladır. Şu gerçeği de unutmayalım: Sigara içen gençler, aynı zamanda alkol ve uyuşturucu bağımlılığına yatkın kişiler haline gelmektedir. Çünkü sigara, kişinin öteki kötü alışkanlıklara karşı direncini de azaltmaktadır. Aslında, sigarayı ilk içen genelde haz almaz, ancak ısrarla kullandığında bir süre sonra zevk duyar. Bazıları sadece meraktan sigaraya başlar, içmekle büyüdüklerini ve havalı olduklarını zannederler. Derken, ardından bağımlılık gelir. Çocuğunun sigaraya başlamasını istemeyen anne-babanın başta kendisinin kullanmaması gerekir. Elindeki sigarayla, oğluna nasihat eden babanın etkisinin ne derece olacağına siz karar verin!... Çocuklara sigaranın zararlarından ve bağımlılıktan kurtulmanın zorluğundan bahsetmekte yarar vardır. Çocuğunuzun sigara içip içmediğini araştırmalı, bu konuda meraklı olmalı ve fakat, onu sıkboğaz da etmemelisiniz. Sigaraya gençlik döneminde alışmayan birinin tiryaki olması zordur. Çünkü sigara içenlerin % 95’i, sigaraya 21 yaşına kadar başlamışlardır. Çocuğumuzun sağlıklı, mutlu ve kendinden emin bir hayata adım atmasını sağlamanın en önemli yolu, ona kendini iyi hissettirecek şeylerden söz etmenizdir. Kendilerini sevmeye başlamaları onları sağlıklarına kavuşturacaktır. Bedenimizin de bir emanet olduğunu, kendimizi seviyorsak onu korumamız gerektiğini bilmelidir. Evde ve yanınızda sigara içmesine kesinlikle müsaade etmeyin. Aslında bu bir Anadolu geleneğidir ve çok makul sebeplere dayanır. Son olarak ona verdiğiniz cep harçlığı hakkında bir kez daha düşünün. Acaba harçlığı fazla mı gelmektedir? Öyle ise azaltılmasında fayda vardır. Ekonomik zararları Tütün ya da sigara içiminin sağlığa olan zararları yanında, ekonomiye olan zararları da azımsanmayacak boyuttadır. Bu alışkanlık sebebiyle oluşan ekonomik kayıpları iki grupta toplamak mümkündür: Doğrudan ve dolaylı kayıplar. Amerika’da yapılan hesaplara göre sigaranın sebep olduğu doğrudan kayıplar, yılda yaklaşık 15 milyar dolar, dolaylı kayıplar ise 35 milyar dolardır. Basit bir deyimle, üretilen her 15 paket sigara için Üçüncü Dünya Ülkeleri’nde iki ağaç yakılarak yok edilmektedir. Ülkemizde şu anda 1 paket sigara ortalama 4 TL. Günde 1 paket içen için ayda 120 TL., yılda en az 1440 TL. 30 yılda yaklaşık 43.000 TL. masraf etmektedir. Sigaranın hikâyesi Bileşiminde nikotin ve 4 bine yakın zehirli madde bulunan tütün bitkisinin kıyılmış, kurutulmuş ve kullanılmaya hazır duruma getirilmiş yaprağından sigara yapılır. Tohumu son derece küçük olduğu için önce fideliğe ekilen tütün, sonra tarlaya aktarılır. Tütünün anayurdu Amerika’dır. Avrupa’ya Amerika’nın keşfi ile gelmiştir. Kuzey Amerika, Meksika ve Haiti’de yerliler mabetlerde yakarak dumanını çekerlerdi. Kolombos ve arkadaşları 1511’de Petrus (Tabaccos) ismiyle İspanya ve Portekiz’e soktular. 1560 senesinde Fransa Büyükelçisi Jean Nicot, Fransa Sarayı’na şifa verici bir bitki olarak tütün tohumlarını soktu. Tütün Fransa’dan Almanya’ya, daha sonra da bütün dünyaya yayılmıştır. Nicot’un ününe izafeten tütünün içindeki zehire ‘Nikotin’ adı verildi. Tütün tohumu, Osmanlı Devleti’ne (1605-1606) senesinde yabancı gemilerle getirilerek, ilk tütün ekimi Selanik vilayetinin Yenice-Vardar kasabasında yapıldı. 4. Murat zamanında tütün yasaklandı.1862’de tütün ithali serbest bırakıldı ve tekel altına alındı. Bilahare tekrar ithali yasaklandı. 1874’de yurt içinde istihsali serbest bırakıldı. Türkiye’de 600 bin civarında aile geçimini tütün ekimi sağlamaktadır. Dünya genelinde 1 milyar 360 milyon, ülkemizde ise 22 milyon insan (çoğunluğu gençler olmak üzere) sigara kullanmaktadır. Bunların büyük bölümü de bağımlı yani tiryakidir. Sigara nasıl bırakılmalı? Sigaranın sayısız zararlarını bilen akıllı kişinin ilk işi, şüphesiz bunu bırakma çabasına girmesidir. O halde yapılacak işleri şöylece sıralayabiliriz: • Kesin karar veriniz ve bu işte iradenizi sonuna kadar kullanmayı göze alınız. • Sigarayı birden bırakınız. Zîrâ deneyler, birden bırakanların ve birden bırakmanın daha başarılı olduğunu göstermiştir. • Bu halde, ilk iş olarak sigara içen arkadaş ve çevrelerden kesin olarak uzaklaşınız. • Size sigarayı hatırlatan her şeyi yaşamınızdan uzaklaştırınız. • Sizde sigara arzusu uyandıran yiyecek ve içeceklerden uzak durunuz. Bilhassa sigara arzusu şiddetlenince bir bardak su içiniz. • Plânlı, ölçülü ve faal bir yaşam çizgisini benimseyiniz. • Sizi strese sokacak konulardan ve tartışmalardan uzak durunuz. • Boş zamanlarınızda sportif faaliyetlere hiç olmazsa uygun yürüyüşlere iltifat ediniz. • Mümkünse birkaç arkadaşla grup halinde bırakınız ve bu savaşta manevi duygularınızı da devreye sokunuz. Sigarayı bıraktıktan sonra • 20 dk. sonra, tansiyon normale döner. • 1 gün sonra, kalp krizi riski azalmaya başlar. • 2 gün sonra, nikotin vücuttan atılmaya başlar. • 2 hafta sonra, spor yapmak kolaylaşır. • 1 ay sonra, ciğer kapasitesi % 30 artar. • 1 yıl sonra, kalp krizi riski % 50 azalır. • 3 yıl sonra, kalp krizi riski hiç sigara içmemiş insanlarla aynı olur.